Kilka prostych wskazówek czyli ekonomia na jednej stronie

Foto. pixabay.com
PAFERE WIDEO

To co sprawia, że jest ona najbardziej fascynującą jest to, że jej fundamentalne zasady są tak proste, że każdy jest w stanie je zrozumieć, jednak niewielu je rozumie”
Milton Friedman

Powyższe stwierdzenie Friedmana sprawiło, że zadałem sobie pytanie: czy jest to możliwe, by streścić podstawowe zasady ekonomii na pojedynczej stronie? Poza tym już Henry Hazlitt dostarczył nam mistrzowskie streszczenie tych zasad w swojej „Ekonomii w Jednej Lekcji”. Ale czy te koncepty mogą być zredukowane do jednej strony?

Friedman osobiście nie próbował stworzyć takiej listy, kiedy wypowiadał te słowa w wywiadzie w 1986 roku. Po skompletowaniu wstępnego streszczenia zasad ekonomii na jednej stronie – wysłałem mu kopię. W swojej odpowiedzi dodał on kilka uwag własnych, ale w żaden sposób nie powstrzymywał mojej próby. Po przygotowaniu tej listy podstawowych zasad ekonomii, muszę zgodzić się z Friedmanem i Hazlittem. Zasady ekonomii są proste: podaż i popyt, koszt możliwości, relatywna korzyść, zysk i strata, konkurencja, podział pracy itd.

W gruncie rzeczy jeden profesor zasugerował mi nawet, że ekonomię można zredukować do jednego słowa: cena. A może, zasugerowałem alternatywnie, „koszt”. Wszystko ma swoją cenę; wszystko ma swój koszt.

Co więcej, rozsądna polityka ekonomiczna jest prostolinijna: pozwól rynkowi, nie państwu ustalać wynagrodzenia i ceny; trzymaj rządowe łapska z dala od polityki monetarnej; podatki powinny być zminimalizowane; rząd powinien zajmować się tylko tymi sprawami, którymi prywatni obywatele nie są w stanie zająć się sami; rząd nie powinien wydawać więcej niż jest w stanie zarobić; reguły i regulacje powinny zabezpieczać równowagę rynkową; taryfy i inne bariery dla handlu powinny być wyeliminowane w jak największym stopniu. Krótko mówiąc, rząd rządzi wtedy najlepiej, gdy rządzi najmniej.

Niestety, ekonomiści czasami zapominają o tych podstawowych zasadach i często dają się zaplątać w szczegóły ezoterycznego modelu, wielkiej teorii, badań akademickich i matematyki. Ponury stan tego fachu został wyrażony ostatnio przez Arjo Klamera i Davida Colandera, którzy po dokonaniu przeglądu studiów w większych katedrach ekonomicznych na terenie całego kraju spytali: „Dlaczego mamy to dziwne odczucie, że większość tego co się tam działo, było stratą czasu?”.

Zamierzam streścić tutaj podstawowe zasady ekonomii i racjonalnej polityki ekonomicznej. Jeżeli ktoś chciałby zasugerować jakieś poprawki czekam na nie.

Oto Ekonomia na Jednej Stronie według Marka Skousena:

– Interes własny: „Pragnienie polepszenia naszych warunków towarzyszy nam od chwili poczęcia i nie opuszcza nas do grobowej deski” (Adam Smith). Nikt nie wydaje cudzych pieniędzy tak rozważnie jak wydaje własne.

– Rozkwit ekonomiczny: kluczem do wyższego standardu życia są: poszerzenie oszczędności, formacja kapitału, edukacja i technologia.

– Rynek: we wszystkich dobrowolnych wymianach, gdzie znana jest dokładna informacja, zarówno kupiec jak i sprzedawca zyskują; dlatego więc wzrost w handlu pomiędzy podmiotami indywidualnymi, grupami lub nacjami przynosi korzyści dla obydwu stron.

– Konkurencja: ograniczoność źródeł i nieograniczoność potrzeb sprawiają, że konkurencja istnieje we wszystkich społeczeństwach i nie może być zniesiona przez rządowy edykt.

– Współdziałanie: ponieważ większość jednostek nie jest samowystarczalna i prawie wszystkie źródła naturalne muszą być przekształcane, by były użytecznymi, indywidua takie jak: robotnicy, ziemianie, kapitaliści i przedsiębiorcy muszą pracować razem, by produkować wartościowe towary i usługi.

– Podział pracy i względna korzyść: różnice w uzdolnieniach, inteligencji, wiedzy i posiadaniu prowadzą do specjalizacji i względnej korzyści każdej jednostki, firmy i nacji.

– Rozproszenie informacji: informacja o zachowaniach rynku jest tak różnorodna i wszechobecna, że nie może być ona schwytana i przekalkulowana przez rząd centralny.

– Zysk i strata: są one mechanizmami rynkowymi, które wskazują co powinno a co nie powinno być ostatecznie produkowane.

– Koszt możliwości: choć wiadomo, że czas i źródła są ograniczone, zawsze jednak w życiu pozostają nam kompromisy. Jeżeli chcesz zrobić coś musisz zaprzestać robienia czegoś innego, co może miałbyś ochotę robić. Cena, jaką płacisz za angażowanie się w jedną czynność jest równa kosztom innych czynności, których zaniechałeś.

– Teoria cen: ceny są określane przez subiektywne oceny kupujących (popyt) i sprzedających (podaż), nie zaś przez obiektywne koszty produkcji; im wyższa cena tym mniejsza ilość nabywców chętnych kupić a większa ilość sprzedawców chętnych zaoferować towar.

– Przyczynowość: każda przyczyna ma swój skutek. Działania podjęte przez jednostki, firmy i rządy mają oddziaływanie na inne podmioty w gospodarce. Działania te mogą być jednak przewidziane, choć poziom przewidywalności zależy od złożoności akcji przedsięwziętych.

– Niepewność: zawsze istnieje pewien stopień ryzyka i niepewności o przyszłość, ponieważ ludzie, ucząc się na własnych błędach, często szacują i oceniają ponownie, zmieniając przy tym zdanie. Utrudnia to przewidywanie ich zachowań w przyszłości.

– Ekonomia pracy: wyższe zarobki mogą być osiągnięte ostatecznie poprzez większą produktywność np. zastosowanie większych inwestycji kapitałowych na pracownika; chroniczne bezrobocie jest spowodowane rządowym ustalaniem stopy zarobków ponad równowagę poziomów rynkowych.

– Kontrole rządowe: kontrole cen, zarobków, dzierżawy mogą dać zyski tylko pewnym jednostkom i grupom, ale nie społeczeństwu jako całości; ostatecznie kreują one braki, czarny rynek i pogorszenie jakości i usług. Nie ma takiej rzeczy jak darmowy obiad.

– Pieniądze: celowe usiłowania obniżenia wartości waluty kraju – sztucznie obniżają stopę procentową a angażowanie się w politykę „łatwych pieniędzy” nieuchronnie prowadzi do inflacji i kryzysu ekonomicznego. To rynek, nie państwo, powinien determinować pieniądze i kredyty.

– Finanse publiczne: we wszystkich publicznych przedsięwzięciach, ażeby utrzymać wysoki stopień wydajności i dobrego zarządzania, zasady rynku powinny być zaadaptowane, kiedy tylko jest to możliwe:

– Rząd powinien próbować robić tylko to, czego prywatna inicjatywa nie jest w stanie dokonać; rząd nie powinien angażować się w interesy, które prywatna przedsiębiorczość może poprowadzić lepiej;

– Rząd powinien żyć w granicach własnych środków;

– Analiza kosztu-korzyści: marginalne korzyści powinny przekraczać marginalne koszty;

– Zasada odpowiedzialności: ci, którzy czerpią korzyści z usługi powinni za nią zapłacić.

Mark Skousen

Powyższy tekst stanowi część naszej Biblioteki Wolnorynkowej Online. Tekst publikujemy za zgodą „The Foundation for Economic Education”

Poprzedni artykułDlaczego warto przeczytać „Planowany chaos” Ludvig’a von Mises’a
Następny artykułRefleksje na temat Ordo Iuris
Mark Andrew Skousen (amerykański ur. 19 października 1947 r.) - amerykański ekonomista, analityk inwestycyjny, redaktor biuletynu, profesor uczelni, a także autor wielu książek i publikacji.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj