Dziewiąty raz z rzędu szwajcarska gospodarka uznana została za najbardziej innowacyjną na świecie. Dystans Polski do lidera nie zmienił się. Ponownie zajęliśmy 39 miejsce.
Ranking został przygotowany przez Światową Organizację Własności Intelektualnej (WIPO) wraz ze szkołami biznesu INSEAD i Cornell SC Johnson College of Business. Obejmuje 129 krajów i 80 szczegółowych wskaźników, zgrupowanych w 7 kategoriach, tzw. filarach. Są to: instytucje, kapitał ludzki wraz z B+R, infrastruktura, rozwój rynku (finansowanie, inwestycje, konkurencja), dojrzałość biznesu (pracownicy sektora wiedzy, jej absorpcja i ekosystem innowacji), wiedza i technologia (kreowanie, dyfuzja i gospodarczy wpływ wiedzy) oraz kreatywność (aktywa niematerialne, kreatywne produkty i usługi).
Czołowe dziesięć lokat w rankingu według kolejności przypadło: Szwajcarii, Szwecji, USA, Holandii, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Danii, Singapurowi, Niemcom i Izraelowi. W pierwszej dwudziestce znalazło się aż 12 państw europejskich. Największy wzrost w porównaniu z ubiegłym rokiem zanotowały Chiny – awans z miejsca 17 na 14 – i USA z szóstego na trzecie miejsce. Od wielu lat Państwo Środka konsekwentnie pnie się w górę rankingu, poprawiając swoją lokatę w stosunku do roku 2015 aż o 15 pozycji.
Chiny w niektórych podkategoriach indeksu zajmują wręcz czołowe miejsca na świecie – skala rozwoju rynku, handel i konkurencja, pracownicy wiedzy i jej kreacja czy jakość infrastruktury. W dużej mierze wynika to jednak z wielkości chińskiej gospodarki. Przyznać trzeba, że rozwija się coraz bardziej w oparciu o wewnętrzne innowacje, a zachodnie firmy technologiczne w coraz większym stopniu kopiują chińskie rozwiązania. Chiny zajmują piąte miejsce na świecie pod względem liczby zgłoszonych patentów, w zakresie sztucznej inteligencji mają ich najwięcej na świecie, a Azja jest kontynentem o najszybciej wzrastającej podaży innowacji.
Globalnemu rankingowi w zakresie innowacyjności od 2011 roku przewodzi Szwajcaria, dzięki trwałemu, konsekwentnie wzmacnianemu ekosystemowi innowacji.
„Szwajcaria z roku na rok podnosi swój poziom innowacyjności w odniesieniu do wszystkich kategorii, zapewniając niezwykle stabilne otoczenie polityczne i biznesowe” – powiedział Bruno Lanvin, dyrektor ds. globalnych indeksów w INSEAD. Między innymi dlatego państwo to ma najwyższą koncentrację największych korporacji na świecie (z indeksu Fortune 500) – dwie globalne firmy na milion mieszkańców. To więcej niż w krajach o podobnym potencjale pod względem innowacji i ludności – w Szwecji oraz Izraelu. Do firm o przychodach ponad 100 mld dolarów zaliczyć można: Glencore, Viola, Trafigura, Cargill, Mercuria Energy czy Nestle. Liczba zgłaszanych przez podmioty szwajcarskie patentów dorównuje Chinom, a kraj przeznacza aż 3,2 proc. PKB na badania i rozwój (4. miejsce na świecie), które generowane są przede wszystkim przez obszar biznesu (71,5 proc.).
Zwycięzca rankingu może pochwalić się wysokimi wskaźnikami dot. kreowania, absorpcji i dyfuzji wiedzy, a także dostępu, wykorzystania i eksportu technologii ICT (informatyczno-telekomunikacyjnych). Niezmiennie Szwajcaria pozostaje jednym z najbardziej atrakcyjnych krajów dla zagranicznych talentów – wśród krajów OECD zajmuje trzecie miejsce (po Australii i Szwecji) w przyciąganiu specjalistów z tytułem magistra i doktora, takie same w przyciąganiu przedsiębiorców i jest najatrakcyjniejszym krajem dla zagranicznych studentów. Stąd aż 57 proc. pracujących w Szwajcarii naukowców to obcokrajowcy, więcej niż w Australii czy USA.
W Szwajcarii istotną rolę w generowaniu synergii między poszczególnymi elementami ekosystemu innowacji odgrywa funkcjonująca od 1996 roku Komisja ds. Technologii i Innowacji, a od 2019 roku działa pod nazwą Innosuisse. Właścicielem jest cała Konfederacja Szwajcarska, a komisja dysponuje budżetem miliarda dolarów. Jej głównym celem – jak deklaruje jej CEO Andre Kudelski – jest przekuwanie badań naukowych w efekty biznesowe i ekonomiczne. Odbywa się to poprzez wsparcie start-upów (szkolenia, granty, nieoprocentowane pożyczki), przedsiębiorstw SME (współpraca z nauką, wejście na rynki zagraniczne) oraz tworzenie wielorakiej sieci powiązań dotyczących działalności innowacyjnej i zarządzania ryzykiem biznesowym w tym obszarze.
Polskę, zajmującą w rankingu innowacyjności ponownie 39 miejsce (od 2015 roku awans o 7 pozycji), w największym stopniu od lidera dzielą wyniki w obszarze kreowania i zarządzania wiedzą, bardzo słabo przyciągamy zagraniczne talenty, zajmując piąte od końca miejsce wśród krajów OECD. Udział wydatków na badania i rozwój w odniesieniu do PKB jest ponad trzy razy niższy niż w Szwajcarii.
Nadrabiamy natomiast dystans w zakresie wykorzystania technologii ICT, choć ich udział w eksporcie jest znacznie niższy niż u Helwetów. Bardzo słabo wypada ocena (98 miejsce) obszaru inwestycji zarówno od strony prawnej (np. ochrona praw mniejszościowych inwestorów), jak i finansowej (podaż kapitału – giełda i fundusze venture capital, finansowanie SME). Poprawiamy się natomiast pod względem liczby zgłaszanych patentów – liczba polskich zgłoszeń do Europejskiego Urzędu Patentowego (EPO) wzrosła w 2018 roku o prawie 20 proc., co było jednym z najlepszych wyników w Europie.
Głównym motorem wzrostu były głównie uczelnie wyższe. Duże możliwości do poprawy Polska ma w zakresie budowy klastrów innowacji oraz współpracy nauki i biznesu (75 miejsce), a to istotna droga do zintegrowanego i trwałego ekosystemu innowacji oraz awansu w światowym rankingu.
Mirosław Ciesielski
